Mprext     lexiko2    youtube1a    youtube2  mail

509 3

27/12/1947: Υπογράφεται ο Α.Ν. 509 περί «Ασφαλείας του Κράτους, του πολιτεύματος, του κοινωνικού καθεστώτος και προστασίας των ελευθεριών των πολιτών»
Το μεταπολεμικό αστικό κράτος, προκειμένου να αντιμετωπίσει τον «εχθρό λαό» -που ένοπλα πλέον ζητά το δίκιο του- θωρακίζεται και νομικά με μια σειρά αντιδραστικά νομοθετήματα ενίσχυσης της κρατικής κατασταλτικής δράσης.


509Αναφέρουμε χαρακτηριστικά το διαβόητο Γ΄ Ψήφισμα, του Ιούνη 1946, που τιμωρούσε με ισόβια κάθειρξη την «απόπειραν συνωμοσίας» και με θάνατο την «εφαρμογήν συνωμοσίας», και ο μεταξικός Αναγκαστικός Νόμος 375, της 18ης του Δεκέμβρη 1936, αλλά και άλλα νομικά κατασκευάσματα (συνήθως μέσω «Αναγκαστικών Νόμων» , που καταδίκαζαν τη σκέψη, παρέτειναν επ’ αόριστο το χρόνο εκτόπισης των «υπόπτων» και επεξέτειναν τις διώξεις σε συγγενείς των εν λόγω «υπόπτων» πρώτου, δευτέρου, αλλά και τρίτου βαθμού. Με το Νόμο «Περί Τύπου», που ψήφισε η κυβέρνηση Σοφούλη στις 17 Οκτώβρη 1947, απαγορεύτηκε η έκδοση του «Ριζοσπάστη» και άλλων δημοκρατικών εφημερίδων.

509 2Σταθμό ωστόσο στην ιστορία των λεγομένων «εκτάκτων μέτρων» αποτέλεσε ο αναγκαστικός νόμος 509/1947, που εγκαινιάζει την περίοδο της κυβερνητικής αντεπίθεσης (Κυβέρνηση του «κεντρώου» Σοφούλη για να μην ξεχνιόμαστε) μετά και την ανακήρυξη της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης (ΠΔΚ) του Δ.Σ.Ε. Ο ΑΝ 509, ερχόταν να δώσει τη «νομική κάλυψη» για τα όσα είχαν προηγηθεί στην πράξη όλο το προηγούμενο χρονικό διάστημα, αλλά και να επεκτείνει και να ολοκληρώσει ένα καθεστώς στυγνής ταξικής δικτατορίας.509 2

Με την εφαρμογή του οι διώξεις πολλαπλασιάστηκαν. Τα έκτακτα στρατοδικεία «εργάζονταν» νυχθημερόν, αυξάνοντας κατακόρυφα τους καταδικασμένους σε θάνατο κομμουνιστές: από 116 το 1946 σε 688 το 1947 και 1.547 μόνο το α’ εξάμηνο του 1948.
Φυσικά στη συνέχεια μια σειρά νομοθετήματα που ακολούθησαν τον ΑΝ 509 ολοκλήρωσαν το οικοδόμημα, του οποίου αυτός αποτελούσε τη βάση. (Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο ΑΝ 516/1948 μέσω του οποίου θεσπίστηκε το καθεστώς «ελέγχου νομιμοφροσύνης των δημοσίων υπαλλήλων και υπηρεσιών» κ.α)
Στο σημερινό μας αφιέρωμα, παρουσιάζουμε ολόκληρο τον «Αναγκαστικό Νόμο»,καθώς και φωνογραφικό υλικό από την παρουσίαση του από εφημερίδες της εποχής (ΕΜΠΡΟΣ, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΠΑΤΡΩΝ, καθώς και το ΦΕΚ του Α.Ν)
Στην αιτιολογική έκθεση του Α.Ν 509/1947 (27/12) «ο επί της Δικαιοσύνης Υπουργός» Χρήστος Λαδάς αναφέρει χαρακτηριστικά:
«Προς την Α.Μ. Το Βασιλέα των Ελλήνων
Από καιρού χρησιμοποιούμενοι οι αποτελούντες ελάχιστην αντεθνικήν μειονότητα ανατροπείς, ως πρωτοπόρον τάγμα θανάτου υπό των προαιωνίων εχθρών του Γένους καθ’ ας στιγμάς οι Ελληνες, καθημαγμένοι εκ της διαρκούς υπέρ βωμών και εστιών πάλης, ητοιμάζοντο να μεταβώσιν εις τας εκκλησίας των διά να εορτάσωσιν τη μεγάλην εορτήν, οι αρνηταί της πατρίδος, την οικογενείας και της θρησκείας εσκέπτοντο το έγκλημα και δεν εδίστασαν να το ολοκληρώσουν.
Εις αυτούς απαντά ο Ελληνικός λαός, έτοιμος εις κάθε θυσίαν και αποφασισμένος να προασπίση τα πάτρια χώματα και τας ελευθερίας του εις μίαν ακατάβλητον εθνικήν ενότητα με τα παιδιά του εις τας επάλξεις του καθήκοντος.
Εφ’ οις η εκ του Λαού προελθούσα Κυβέρνησις,εν απουσία της Βουλής, εκπληρούσα υπέρτατον προς την Ελλάδα καθήκον, δια του Αναγκαστικού Νόμου, ον έχει την τιμήν να συνυποβάλη, κηρύσσει τη διάλυσιν των Κομμάτων και των Οργανώσεων που πράγματι δεν υπηρέτησαν ποτέ την Ελλάδα και τα οποία έθεσαν δια των από μακρού πράξεών των αυτά εαυτά εκτός νόμου και λαμβάνει τα πρέποντα μέτρα προς προστασίαν του Κράτους, του Πολιτεύματος, του Κοινωνικού Καθεστώτος και των πραγματικών ελευθεριών του Λαού. Συγχρόνως δε προβαίνει εις την εκκαθάρισιν των δημοσίω νυπηρεσιών από των δημοσίων υπαλλήλων και υπηρετών οίτινες-ανεξαρτήτως ποινικής ευθύνης-προπαγανδίζουν καθ’ οιονδήποτε τρόπον την επικράτηισν των σκοπών των εχθρών του τόπου και γίνονται συνειδητά όργανα αυτών.
Προτείνουσα τα μέτρα ταύτα,η εκ του Λαού προελθούσα Κυβέρνησις υποβάλλλει την ευλαβή παράκλησιν όπως η Υμετέρα μεγαλειότης κυρώση αυτά δια της υπογραφής της και επαναλαμβάνει την ακλόνητον πίστην της ότι «το Έθνος είναι αποφασισμένο να νικήση πρέπει να νκήση και θα νικήση».

5091Ολόκληρος ο Α.Ν 509
«Ἄρθρον 1.
1. Τὸ Κομμουνιστικὸν Κόμμα Ἑλλάδος, τὸ Ἐθνικὸν Ἀπελευθερωτικὸν Μέτωπον (ΕΑΜ) καὶ ἡ Ἐθνικὴ Ἀλληλεγγύη προπαρασκευάσαντα καὶ ἐνεργοῦντα τὴν κατὰ τῆς ἀκεραιότητος τῆς Χώρας προδοτικὴν ἀνταρσίαν διαλύονται. Ἐπίσης διαλύεται καὶ πᾶν ἄλλο πολιτικὸν κόμμα, σωματεῖον ἢ ὀργάνωσις, ἥτις ἤθελε θεωρηθῇ, κατὰ τὰς διατάξεις τῆς ἑπομένης παραγράφου, ὡς συνεργαζόμενη μετ’ αὐτῶν ἢ ἐπιδιώκουσα ἀμέσως ἢ εμμέσως τὴν ἐφαρμογὴν ἰδεῶν ἐχουσῶν ὡς σκοπὸν τὴν διὰ βιαίων μέσων ἀναπροπὴν τοῦ πολιτεύματος, τοῦ κρατοῦντος κοινωνικοῦ συστήματος ἢ τὴν ἀπόσπασιν μέρους ἐκ τοῦ ὅλου τῆς Ἐπικρατείας.
2. Κόμματα, σωματεῖα, ἢ ὀργανώσεις μὴ μνημονευόμεναι ἀνωτέρω, ὡς καὶ αἱ τυχὸν συσταθησόμεναι μετὰ τὴν ἰσχὺν τοῦ παρόντος Νόμου, διαρκούσης τῆς ἀνταρσίας, χαρακτηρίζονται ὡς ὑπαγόμεναι εἰς τὰς διατάξεις τῆς προηγουμένης παραγράφου δι’ ἀποφάσεως τοῦ Ὑπουργικοῦ Συμβουλίου μεν, ἐφ’ ὅσον πρόκειται περὶ κόμματος, εἰς πᾶσαν δ’ ἄλλην περίπτωσιν δι’ ἀποφάσεως τῶν κατὰ τόπους πρωτοβαθμίων Ἐπιτροπῶν Δημ. Ἀσφαλείας, μὴ ὑποκειμένης εἰς οὐδὲν ἔνδικον μέσον.
3. Τὰ γραφεῖα τῶν διαλυομένων κομμάτων, σωματείων ἢ ὀργανώσεων κλείονται, λυομένης τῆς μισθώσεως, ἅπασα δὲ ἡ περιουσία καὶ τὰ ἀρχεῖα αὐτῶν κατάσχονται ὑπὸ τῆς οἰκίας Εἰσαγγελικῆς Ἀρχῆς.
4. Τὰ κατὰ τὴν προηγουμένην παράγραφον κατασχόμενα δημεύονται διὰ βουλεύματος τοῦ συμβουλίου τῶν Πλημμελειοδικῶν τοῦ τόπου τῆς κατασχέσεως. Ἐν τῷ βουλεύματι ὁρίζεται τίνα ἐκ τῶν δημευομένων ἀντικειμένων δύναται νὰ ἐκποιηθοῦν. Τὸ προϊὸν τῆς ἐκποιήσεως τούτων διατίθεται ἀποκλειστικῶς πρὸς ἐνίσχυσιν τῶν θυμάτων τῆς ἀνταρσίας.

Ἄρθρον 2.
1. Ὅστις ἐπιδιώκει τὴν ἐφαρμογὴν ἰδεῶν ἐχουσῶν ὡς ἔκδηλον σκοπὸν τὴν διὰ βιαίων μέσων ἀνατροπὴν τοῦ Πολιτεύματος, τοῦ κρατούντος κοινωνικοῦ συστήματος ἢ τὴν ἀπόσπασιν μέρους ἐκ τοῦ ὅλου τῆς ἐπικρατείας, ἢ ἐνεργεῖ ὑπὲρ τῆς ἐφαρμογῆς αὐτῶν προσηλυτισμὸν τιμωρεῖται ἐὰν μὲν εἶναι ἀρχηγὸς ἢ ὁδηγὸς διὰ τῆς ποινῆς τῶν προσκαίρων δεσμῶν, εἰς ἰδίως δὲ βαρείας περιπτώσεις διὰ τῆς ποiνῆς τῶν ἰσοβίων δεσμῶν ἢ τοῦ θανάτου, ἐὰν δὲ εἶναι ἁπλοῦς συστασιώτης διὰ ποινῆς φυλακίσεως, εἰς ἰδίως δὲ βαρείας περιπτώσεις διὰ τῆς ποινῆς τῆς εἱρκτῆς ἢ τῶν προσκαίρων δεσμῶν.
2. Ὡς ἰδιαιτέρα ἐπιβαρυντικὴ περίπτωσις θεωρεῖται ἡ ἐκτέλεσις τῆς πράξεως ἐν δημοσίῳ τόπῳ, παρόντων πολλῶν, ἢ διὰ τοῦ τύπου, ἢ ἐὰν ὁ προσηλυτισμὸς ἐνεργεῖται διὰ χρημάτων, ἢ ἀπευθύνεται πρὸς ἀνηλίκους, στρατιωτικοὺς ἐν γένει ἢ δημοσίους λειτουργούς.

Ἄρθρον 3.
1. Ἐὰν τὸ ἐν τῷ προηγουμένῳ ἄρθρῳ ἀδίκημα τελεσθῆ διὰ τοῦ τύπου, ὑπέχουσιν εὐθύνην ὃ τε συγγραφεὺς ἢ συντάκτης τοῦ δημοσιεύματος, ὁ διευθυντὴς ἢ ἐκδότης τοῦ ἐντύπου, καὶ ὁ ἐν γνώσει ἀναλαβών τὴν κυκλοφορίαν τοῦ τοιούτου ἐντύπου, ἀγνώστου δὲ ὄντος τοῦ ἐκδότου, ὁ τυπογράφος.
2. Κατὰ τῶν ἐν τῇ προηγουμένῃ παραγράφῳ ἀπαγγέλλεται πρὸς τούτοις παῦσις τοῦ ἐπιτηδεύματος τοῦ δημοσιογράφου ἢ τυπογράφου ἢ ἐκδότου τουλάχιστον ἑνὸς ἔτους καὶ ἐν ὑποτροπῇ ὁριστικὴ τοιαύτη.
3. Ὁ παρὰ τὴν παῦσιν ταύτην ἐξασκῶν τὸ ἐπάγγελμα αὐτοῦ τιμωρεῖται διὰ φυλακίσεως καὶ ἐν ὑποτροπῇ δι’ εἱρκτῆς.

Ἄρθρον 4.
1. Ἀπαγορεύονται αἱ ἐν ὑπαίθρῳ εἴτε ἐν κλειστῷ χώρῳ συναθροίσεις προσώπων ἐπιδιωκόντων τὴν ἐφαρμογήν τῶν ἐν ἄρθρῳ 2 ἰδεῶν.
2. Ὁ ἐν γνώσει προσερχόμενος εἰς τοιαύτην συνάθροισιν τιμωρεῖται διὰ φυλακίσεως τοὐλάχιστον ἓξ μηνῶν.
3. Ὁ ἐν γνώσει δεχόμενος εἰς τὴν οἰκίαν του ἢ τὸ κατάστημά του συνάθροισιν περὶ ἧς ἡ παράγραφος 1 τοῦ παρόντος ἄρθρου, τιμωρεῖται διὰ φυλακίσεως τοὐλάχιστον ἓξ μηνῶν. Διὰ τῆς καταδικαστικῆς ἀποφάσεως ἀπαγγέλλεται ὑποχρεωτικῶς ἡ λύσις τῆς μισθώσεως τοῦ καταλύματος καὶ ἡ ἄρσις τῆς προστασίας τοῦ ἐνοικιοστασίου.
4. Ὅστις κακοβούλως διαταράσσει πολιτικὴν συγκέντρωσιν ἐπιτρεπομένου σκοποῦ τιμωρεῖται διὰ τῆς ποινῆς τῆς φυλακίσεως.

Ἄρθρον 5.
1. Ἡ καταδίκη τῶν δημοσίων ὑπαλλήλων καὶ ὑπηρετῶν ἐπί τινι τῶν ἀδικημάτων τοῦ παρόντος νόμου συνεπάγεται τὴν ἀπὸ τῆς ὑπηρεσίας ἔκπτωσιν, ἀπαγγελομένην ὑπὸ τῆς καταδικασικῆς ἀποφάσεως, δι’ ἦς ὡσαύτως ὁρίζεται ἀνικανότης πρὸς ἀνάκτησιν ἀρχῆς ἢ ἄλλης δημοσίας ὑπηρεσίας ἐπὶ πέντε τοὐλάχιστον ἔτη.
2. Στρατιωτικοὶ παντὸς βαθμοῦ, ὡς καὶ οἱ ἀνήκοντες εἰς τὰ Σώματα Ἀσφαλείας, καταδικαζόμενοι ἐπί τινι τῶν ἀδικημάτων τοῦ παρόντος Νόμου, ἐκπίπτουν τῆς ὑπηρεσίας καὶ στεροῦνται ὅλων τῶν μετὰ τῆς ἀρχῆς ἢ ὑπηρεσίας συνημμένων δικαιωμάτων καὶ πλεονεκτημάτων. Ἡ τοιαύτη καταδίκη συνεπιφέρει καὶ διαρκῆ ἀνικανότητα πρὸς ἀνάκτησιν ἀρχῆς ἢ ἄλλης δημοσίας ὑπηρεσίας. Αἱ συνέπειαι αὗται ἐπέρχονται καὶ ἂν δὲν ἀπαγγέλλωνται ἐν τῇ ἀποφάσει.

Ἄρθρον 6.
1. Δημόσιοι ὑπάλληλοι καὶ ὑπηρέται καίτοι μὴ ὑποπεσόντες εἰς ἀξιόποινον πρᾶξιν τοῦ παρόντος Νόμου, προπαγανδίζοντες ἐν τούτοις κομμουνιστικὰς Ἀρχάς ἢ προσβάλλοντες τὴν ἰδέαν τῆς Πατρίδος ἢ τὰ Ἐθνικὰ Σύμβολα, ἀπολύονται ὁριστικῶς τῆς ὑπηρεσίας, μετ’ ἀπόφασιν τοῦ οἰκείου Συμβουλίου.
2. Στρατιωτικοὶ παντὸς βαθμοῦ καὶ οἱ ἀνήκοντες εἰς τὰ Σώματα Ἀσφαλείας, καίτοι μὴ ὑποπεσόντες εἰς ἀξιόποινον πρᾶξιν τοῦ παρόντος Νόμου, διαδίδοντες ἐν τούτοις ἀρχὰς ἀνατρεπτικὰς τοῦ κρατοῦντος κοινωνικοῦ καθεστῶτος, ἢ προσβάλλοντες τὴν ἰδέαν τῆς Πατρίδος καὶ τὰ Ἐθνικὰ Σύμβολα ἀπολύονται ὁριστικῶς τῆς ὑπηρεσίας μετ’ ἀπόφασιν τοῦ οἰκείου Συμβουλίου. Οἱ ἐκ τούτων ἔφεδροι ἀξιωματικοὶ καὶ ὑπαξιωματικοὶ παραπέμπονται εἰς ἀνακριτικὸν Συμβούλιον πρὸς ἔκπτωσιν ἀπὸ τοῦ βαθμοῦ.

Ἄρθρον 7.
1. Τὰ ὑπὸ τοῦ παρόντος Νόμου προβλεπόμενα ἀδικήματα ἀνακρίνονται καὶ ἐκδικάζονται κατὰ τὰς διατάξεις τοῦ Γʹ ψηφίσματος «περὶ ἐκτάκτων μέτρων ἀφορώντων τὴν δημοσίαν τάξιν καὶ ἀσφάλειαν». Κατὰ τὰς διατάξεις τοῦ αὐτοῦ ψηφίσματος γίνεται καὶ ἡ ἐκτέλεσις τῶν ποινῶν.
2. Τὰ Στρατοδικεῖα, ἐπιβάλλοντα ποινὴν φυλακίσεως δι’ ἀδικήματα προβλεπόμενα ὑπὸ τοῦ παρόντος Νόμου, δικαιοῦνται νὰ ἀναστέλλουν ταύτην ὑπὸ ὅρον. Οἱ οὕτως ἀπολυόμενοι ἐὰν ἤθελον ὑποπέσῃ ἐντὸς τριετίας εἰς τὸ αὐτὸ ἢ παρεμφερὲς ἀδίκημα ἐκτίουν ἀρθροιστικῶς μετὰ τῆς νέας ποινῆς καὶ τὴν ἀνασταλεῖσαν, ἄλλως ἡ ποινὴ θεωρεῖται ὡς ἀποτιθεῖσα. Ὡσαύτως τὰ Στρατοδικεῖα δύνανται, ἐπιβάλλοντα ποινὴν φυλακίσεως νὰ μετατρέπουν ταύτην εἰς ποινὴν ἐκτοπίσεως ἰσοχρόνου διαρκείας.

Ἄρθρον 8.
Αἱ ὑπὸ τοῦ παρόντος Νόμου προβλεπόμεναι ποιναὶ ἐπιβάλλονται μόνον ἐφ’ ὅσον ἡ πρᾶξις δὲν τιμωρεῖται κατὰ τὰς διατάξεις τῆς ἰσχυούσης Νομοθεσίας διὰ βαρυτέρων ποινῶν.

Ἄρθρον 9.
1. Πὰσα λεπτομέρεια ἀφορῶσα τὴν ἐφαρμογὴν τοῦ παρόντος Νόμου θέλει ὁρισθῇ διὰ Βασιλικοῦ Διατάγματος τῇ προτάσει τῶν Ὑπουργῶν Δικαιοσύνης, Στρατιωτικῶν καὶ Δημοσίας Τάξεως.
Ἡ ἰσχὺς τοῦ παρόντος ἄρχεται ἀπὸ τῆς δημοσιεύσεώς του εἰς τὴν Ἐφημερίδα τῆς Κυβερνήσεως, ὑποβληθήσεται δὲ εὐθὺς μετὰ τὴν ἐπανάληψιν τῶν ἐργασιῶν τῆς Βουλῆς πρὸς κύρωσιν.

Ἐν Ἀθήναις τῇ 27 Δεκεμβρίου 1947.
ΠΑΥΛΟΣ Β.
Τὸ Ὑπουργικὸν Συμβούλιον
Ὁ Πρόεδρος
ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ΣΟΦΟΥΛΗΣ
Τὰ Μέλη
Κ. ΤΣΑΛΔΑΡΗΣ, ΧΡ. ΛΑΔΑΣ, ΣΤ. ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΣ, Π. ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗΣ, Κ. ΡΕΝΤΗΣ, ΑΝΤ. ΠΑΠΑΔΗΜΟΣ, Δ. ΧΕΛΜΗΣ, Γ. ΒΑΡΒΟΥΤΗΣ, ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, ΔΗΜ. ΛΟΝΤΟΣ, Α. ΜΠΙΡΑΚΗΣ, Α. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΗΣ, ΦΩΚΙΩΝ ΖΑΪΜΗΣ, ΑΠ. ΠΡΩΤΟΠΑΠΑΔΑΚΗΣ, Γ. ΣΤΡΑΤΟΣ, ΑΛ. ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ, Δ. ΔΙΓΚΑΣ, ΜΙΧ. ΜΑΥΡΟΓΟΡΔΑΤΟΣ.
Ἐθεωρήθη καὶ ἐτέθη ἡ μεγάλη τοῦ Κράτους σφραγίς.
Ἐν Ἀθήναις τῇ 27 Δεκεμβρίου 1947.
Ὁ ἐπὶ τῆς Δικαιοσύνης Ὑπουργὸς
ΧΡΙΣΤΟΣ ΛΑΔΑΣ»

                                                                                  Αλέκος Χατζηκώστας απ’ το Ατέχνως