Πριν συνεχίσουμε ας λάβουμε υπ’ όψη κάποιες παραδοχές:
Εμφύλιος. Το επίθετο χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει συγκρούσεις που γίνονται ανάμεσα σε ανθρώπους που ανήκουν στο ίδιο έθνος, φυλή ή γενικότερα στο ίδιο οργανωμένο σύνολο.
Δημιουργείται εδώ ένα ερώτημα. Είναι εμφύλιες συγκρούσεις οι μάχες μεταξύ Ελλήνων και καταχτητών; Προφανώς και όχι. Οι συγκρούσεις μεταξύ Ελλήνων και συνεργατών (Ελλήνων) του καταχτητή; Οι συγκρούσεις δηλ. μεταξύ αντιστασιακών οργανώσεων και συνεργατών των καταχτητών (ταγματασφαλίτες, δοσίλογοι, κουκουλοφόροι, χίτες);
Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε κάθε σύγκρουση μεταξύ Ελλήνων, εμφύλιο;
Ας δούμε τώρα τους ελληνικούς "εμφύλιους":
1ος ελληνικός εμφύλιος: 1823 – 1825.
Χαρακτηρίζεται ως ανταγωνισμός ισχύος για την ηγεσία της επανάστασης αλλά και του υπό διαμόρφωση νέου ελληνικού κράτους, το οποίο ιδρύθηκε στις 8 Απριλίου 1830 με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, η οποία είναι η πρώτη επίσημη διεθνής πράξη με την οποία αναγνωρίστηκε η Ελλάδα ως πλήρως ανεξάρτητο κράτος.
Έλληνες πολέμησαν μεταξύ τους. Είναι εμφύλιος;
2ος ελληνικός εμφύλιος: 1915 – 1917.
Έχει χαρακτηριστεί ως Εθνικός Διχασμός. Από την μια πλευρά ο Βενιζέλος με το κόμμα των Φιλελευθέρων, ο οποίος προωθεί τα συμφέροντα της Αντάντ, (Ρωσική Αυτοκρατορία, την Γ΄ Γαλλική Δημοκρατία και το Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και Ιρλανδίας). Από την άλλη ο βασιλιάς Κωνσταντίνος και το φιλομοναρχικό Κόμμα Εθνικοφρόνων, του Δημητρίου Γούναρη ο οποίος προωθεί τα συμφέροντα των Κεντρικών Δυνάμεων (την Γερμανία, την Αυστροουγγαρία, την Οθωμανική Αυτοκρατορία και τη Βουλγαρία).
Έλληνες χτυπήθηκαν μεταξύ τους για τα συμφέροντα άλλων δυνάμεων. Είναι εμφύλιος;
3ος ελληνικός εμφύλιος: χωρίζεται σε τρείς περιόδους.
1944 – 1946.
Από την μια πλευρά οι αγγλικές δυνάμεις υπό τον στρατηγό Σκόμπυ, τον οποίο η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας όρισε αρχιστράτηγο, μαζί με τους πρώην συνεργάτες των ΝΑΖΙ όπως περιγράφτηκαν πιο πάνω. Υπό την ίδια διοίκηση και δυνάμεις που δημιουργήθηκαν από την κυβέρνηση όπως η 8η Ταξιαρχία Εθνοφυλακής, η οποία ανέλαβε την «εμπέδωση της τάξεως» και την «περισυλλογή των όπλων» σε Πελοπόννησο και Ήπειρο, μετά την συμφωνία της Βάρκιζας. Δεν υπάρχει άλλη πλευρά. Όλοι οι παραπάνω διώκουν, βασανίζουν, βιάζουν, εξορίζουν, εκτελούν και δολοφονούν τους αγωνιστές του ΕΑΜ αλλά και τους συγγενείς τους. Είναι η περίοδος της Λευκής Τρομοκρατίας.
1946 – 1947.
Μεταξύ κυβερνητικού Στρατού (υπό την διοίκηση των Άγγλων) και Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ).
1947 – 1949.
Μεταξύ κυβερνητικού Στρατού (υπό την διοίκηση των Αμερικάνων) και Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ).
Έλληνες σκοτώθηκαν. Είναι εμφύλιος;
Ας προχωρήσουμε λοιπόν στην λήξη του τελευταίου "εμφυλίου".
Επίσημη ημερομηνία λήξης θεωρείται η 29η Αυγούστου του 1949. Είναι η συντεταγμένη διαφυγή του κύριου όγκου του ΔΣΕ στην Αλβανία.
Στην υπόλοιπη Ελλάδα, υπήρχαν διάσπαρτες ομάδες, αποκομμένα τμήματα αλλά και μεμονωμένοι μαχητές και μαχήτριες οι οποίοι είτε δεν είχαν καταφέρει να φτάσουν στις Ελεύθερες Περιοχές του Γράμμου – Βίτσι είτε είχαν παραμείνει για να υποστηρίξουν την μετακίνηση μεγάλων σχηματισμών, δημιουργώντας αντιπερισπασμό. Όταν πλέον διαφαίνονταν η ήττα, το Γενικό Αρχηγείο αποφάσισε να σχεδιάσει μια επιχείρηση ώστε να συγκεντρώσει και να βοηθήσει όλους αυτούς να διαφύγουν. Μια επιχείρηση που αρκετοί χαρακτήρισαν ως αποστολή αυτοκτονίας.
Την περιγραφή αυτής της προσπάθειας μπορεί κανείς να παρακολουθήσει στο ενσωματωμένο βίντεο:
Ας δούμε την άποψη ενός ανθρώπου που δεν είχε καμία σχέση με το ΔΣΕ, το αντίθετο.
Αντ/γος εα Δήμου Δημήτριος
Επίτιμος Διοικητής Στρατιάς και Αρχηγός ΓΕΕΦ
…Όταν ο κ. Γεροζήσης μου ζήτησε να προλογίσω το βιβλίο του, ομολογώ ότι αισθάνθηκα κάποιου είδους αμηχανία. Είχα μια ζωή συνεχούς υπηρέτησης στο στράτευμα, σαράντα και ένα συναπτά έτη, γαλουχημένος και εκπαιδευμένος από τους παλιούς μου συναδέλφους και Διοικητές μου, που είχαν συμμετάσχει στον Εμφύλιο, ως επικεφαλής των τμημάτων του Εθνικού Στρατού. Είχα επιπλέον μελετήσει και γνώριζα καλά μόνο τη μια όψη του νομίσματος, αφού αυτό υπαγόρευε η στρατιωτική παιδεία της εποχής μου. Επιπλέον ο Στρατός μας και ιδιαίτερα τα επίλεκτα τμήματα των Καταδρομών, όπου είχα την τιμή να υπηρετήσω, ήταν βαθύτατα επηρεασμένα από τα στρατιωτικά συμπεράσματα του Εμφυλίου και αυτό επιδρούσε τυραννικά πάνω στο δόγμα, την τακτική και την εκπαίδευση του συνόλου του Στρατεύματος…
…Στρατηγικά βέβαια αυτή η επιχείρηση θεωρείται πανδύσκολη και σπανίως και μόνο σε καταστάσεις απολύτου ανάγκης επιχειρείται, θεωρητικά από αντικειμενική στρατηγική άποψη η επιχείρηση δεν είχε πιθανότητες επιτυχίας, αλλά και ανεξαρτήτως αυτού με ήρεμη σκέψη σήμερα πρέπει να κρίνουμε την απόφαση αυτή του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ πέρα για πέρα λαθεμένη, για πολλούς λόγους…
…Εντυπωσιάστηκα από το πρώτο εκ των τριών αιτημάτων του Χαρ. Φλωράκη. Ζήτησε να είναι ΟΛΟΙ εθελοντές, αυτοί που θα συμμετάσχουν σ'αυτή τη δύσκολη και επικίνδυνη αποστολή. Στο Στρατό σπανίως ή σχεδόν ποτέ δεν μπαίνουν τέτοιες διαδικασίες. Όμως άπαντες σχεδόν άνδρες (πλην ενός Αξιωματικού) και γυναίκες που αποτελούσαν το προσωπικό της 1ης Μεραρχίας και της υπό διοίκηση αυτής 159 Ταξιαρχίας, προσφέρθηκαν εθελοντικά ή μάλλον επί το ακριβέστερο, το θεώρησαν αυτονόητο και δεδομένο…
…Τελικά το απόσπασμα εξετέλεσε πλήρως την αποστολή του, με μερικές για το μέγεθος μιας τέτοιας επιχείρησης απώλειες και χωρίς ούτε μία λιποταξία…
Ολόκληρο το κείμενο εδώ.
Ο Αντ/γος κρίνει την απόφαση πέρα για πέρα λαθεμένη. Τον εντυπωσιάζει η απόλυτη εμπιστοσύνη των μαχητών /τριών στις αποφάσεις της ηγεσίας, σε όλα τα επίπεδα (από το Γενικό Αρχηγείο μέχρι την διμοιρία). Δεν μπορεί όμως να καταλάβει από πού πηγάζει αυτή η εμπιστοσύνη.
Προφανώς από τον σχεδιασμό και εκτέλεση τέτοιων επιχειρήσεων.
Θα μπορούσε το Γενικό Αρχηγείο να αφήσει αυτούς που είχαν μείνει πίσω, στην τύχη τους;
Γι αυτό και ,όπως ο ίδιος επισημαίνει, οι συμμετέχοντες προσφέρθηκαν εθελοντικά. Γι αυτό το θεώρησαν αυτονόητο και δεδομένο.
*σ.σ Οι επισημάνσεις δικές μας.
Σε επίπεδο στρατιωτικών σχηματισμών οι συγκρούσεις έληξαν ως εξής:
Η 159 Ταξιαρχία και η 1η Μεραρχία Σεπτέμβριο 1949.
Το Απόσπασμα Αγράφων Μάη του 1950.
Η 123 Ταξιαρχία Ιούνιο του 1950.
Όμως ο "εμφύλιος" συνεχίστηκε. Από την μια πλευρά ο Κυβερνητικός Στρατός. Στην άλλη πλευρά, οι μαχητές/μαχήτριες που δεν κατάφεραν να διαφύγουν. Οι συγγενείς τους. Όσοι δεν υπέγραφαν "δήλωση μετανοίας". Εκτελέσεις, βασανιστήρια, φυλακίσεις, εξορία. Μέχρι το 1974.
Τότε έληξε ο τελευταίος "εμφύλιος" στην Ελλάδα.